کد مطلب:31639 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:23

گنجینه پرسمان » اعتقادات

لطفاً توضيح دهيد كه چگونه ميتوان با قرآن، وجود و ضرورت معاد و روز قيامت را اثبات كرد؟

قرآن كريم براي اثبات پارهاي از مسائل، مانند اثبات صانع، توحيد، معاد و... از دو شيوة براهين عقلي و باورهاي فطري استفاده كرده است; براي مثال از طرفي براي اثبات توحيد از برهان عقلي استفاده نموده ميفرمايد: لَوْ كَانَ فِيهِمَآ ءَالِهَةٌ إِلآاللَّهُ لَفَسَدَتَا; اگر در آسمان و زمين، جز اللّه خدايان ديگري بود، فاسد ميشدند.

و از طرف ديگر ـ براي اثبات توحيد ربوبي ـ به رفت و آمد شب و روز، حركت خورشيد و ماه (بقره،164) و بلندي آسمانهاي بدون ستون (رعد،2) استفاده ميكند(الهيات و معارف اسلامي، آيت اللّه جعفر سبحاني، ص 77 و 111، نشر مؤسسه امام صادق.); هم چنين قرآن كريم در اثبات معاد و بيان ضرورت آن از هر دو گونه روش استفاده كرده است كه توضيح آن عبارت است از:

1. در برخي آيات، منكران معاد را خلع سلاح ميكند; آنان كه ميگويند: جز همين زندگي دنيايي، خبر ديگري نيست... (جاثيه، 24)

2. گاهي از كساني كه قيامت را بعيد ميشمارند، دفع شبهه ميكند.

3. با ذكر نمونههايي از زنده شدن دوباره، در همين دنيا (از قبيل: داستان اصحاب كهف، گاو بنياسرائيل، عُزير پيامبر، زنده كردن چهار كبوتر براي حضرت ابراهيم، زنده شدن مردگان به دست حضرت مسيحبه اذن خداوند، مرگ طبيعت در پاييز و زمستان و زنده شدن دوباره آن در بهار و تابستان و...) به منكران ميفهماند كه وقوع رستاخيز محال نيست.(ر.ك: معارف قرآن، استاد آيتالله مصباح يزدي، ج 2، ص 458 ـ 487.)

امّا براهين عقلي براي اثبات قيامت دو قسم است:

الف: براهيني كه امكان معاد را ثابت ميكند: مثل برهان قدرت; خداوند از آيه 6 تا 11 از سورة ق ميفرمايد: 1. خداوند قدرت دارد آسمان و ستارگان و زمين و... را با آن همه عظمت بيافريند; 2. اين همه قدرت و عظمت براي بينايي بندگان توبهكار است; 3. در نتيجه، خدا با چنين قدرتي ميتواند او را دوباره زنده و قيامت را برپا نمايد; ليكن چشم بصيرت لازم است.(ر.ك: تفسير نمونه، ج 22، ص 233 ـ 236.)

ب: براهيني كه ضرورت آن را ثابت ميكند; از جمله:

1. برهان حكمت: الف: كار خدا عبث نيست و هدف حكيمانه دارد; ب: همة پديدههاي هستي به حكم قوانين حاكم بر آنها نابود شدني است; نتيجه آن كه: اگر فراتر از اين پديدهها، چيز ديگري نباشد، آفرينش جهان عبث خواهد بود، و خداوند كار عبث نميكند.(معارف قرآن، استاد آيتالله مصباح يزدي، ج 2، ص 490، چ سلمانفارسي.)

2. برهان عدالت: الف: خدا ستم نميكند; ب: در اين دنيا انسانها با اختياري كه دارند اعمال نيك و زشت انجام ميدهند و همه ميميرند. نتيجه آن كه: اگر قيامتي نباشد تا خدا بر اساس عدالت خود رفتار نمايد، عدالتش خدشهدار ميشود.(همان، ص 493.)

3. برهان رحمت: الف: از صفات خداوند، رحمت به معناي اعطاي فيض و نعمت به موجودي است كه قابليت و استعداد آن را داشته باشد. ب: انسان استعداد حيات جاودانه دارد.

در نتيجه: چون خداوند چنين فيضي را از انسان نميگيرد و با مرگ نيز قطع نميگردد، پس قيامتي بايد باشد تا اين فيض ادامه پيدا كند.(پيام قرآن، آيتالله مكارم شيرازي، ج 5، ص 263، نشر مدرسة الاميرالمؤمنين.)

در قرآن از براهين متعدد ديگري از قبيل: برهان حركت و هدف، دليل نفس اختلاف، دليل بقاي روح، دليل آفرينش نخستين و... سخن به ميان آمده است.(براي آگاهي بيشتر ر.ك: پيام قرآن، ج 5، ص 255 ـ 261 و ص 267 ـ 275 و ص 277 ـ 305.)

با دلايلي كه ذكر شد، فهميده ميشود كه اگر قيامتي نباشد، زندگي بيهدف خواهد بود.

پس مرگ انسان، براي سازندگي مجدد و بهتر و هميشگي است. مرگ حركت از مرحلة پست به مرحلة عاليتر است. اميد رسيدن به چنين مراحل عاليه و تكامل يافته، زندگي را هدفدار ميكند. در غير اين صورت چه اميدي به زندگي و چه هدفي از آن خواهد بود؟(ر.ك: پيام قرآن، ج 5، ص 240 ـ 246.)